İçerik
Giriş
Geçtiğimiz günlerde, kripto paralara ilgi duyan birkaç tanıdıkla sohbet ederken, portföyümdeki coin’lerden ve piyasa dinamiklerinden bahsetme fırsatı buldum. Bu sohbet sırasında, bazı ürünlerin fiyatlarına dair yapılan değerlendirmeler ve bu değerlendirmelerin psikolojik temelleri oldukça dikkat çekiciydi. Tanıdıklarım, özellikle aldıkları ürünlerin fiyatlarına dayanarak, bunların “pahalı” veya “ucuz” olduğunu ifade ediyorlardı. Bu noktada, fiyat algısının kişiden kişiye nasıl değişebildiğini ve bunun psikolojik kökenlerini anlamak adına, derinlemesine bir analiz yapmak gerektiğine karar verdim.
Farklı Coinlerin Fiyat ve Piyasa Değeri Karşılaştırması
Örnek vermek gerekirse, 27 Mayıs 2025 tarihi itibarıyla AAVE’nin güncel fiyatı 280 dolar ve toplam piyasa değeri 4,25 milyar dolar iken, UNI’nin fiyatı 6,68 dolar ve piyasa değeri 4,2 milyar dolardır. Bu durumda, 280 dolar karşılığında yaklaşık 42 UNI alınabilir (280/6.68). Bu basit oran, yatırımcıların fiyat ve hacim arasındaki ilişkiyi anlaması açısından önemli bir göstergedir ve fiyatın sadece toplam değeri değil, aynı zamanda piyasa hacmini de göz önüne almak gerekir.
Çocuk Gibi Düşünmek: Psikolojik Temeller
İşte bu noktada, bu durumu çocuklara benzetebiliriz. Finansal okuryazarlık seviyeleri gelişmemiş kişiler veya ürünlerin ne olduğunu tam anlamadan hareket eden yatırımcılar, tıpkı soyut işlem yeteneği henüz tam gelişmemiş çocuklar gibi, somut ve görünür şeylere odaklanırlar. Örneğin, 200 TL’lik bir banknot yerine 40 adet 5 TL’lik banknotu tercih etmek gibi, paranın gerçek değerini bilmeden, elinde daha çok şey olduğunu düşünürler. Bu ise, finansal bilinç ve eğitim eksikliğinin, yatırım kararlarını nasıl etkilediğine güzel bir örnektir.
Çok Sayıda Ürün ve Kazanç Potansiyeli
İkinci önemli psikolojik faktör, sahip olunan ürünlerin sayısının artırılmasıyla, büyük kazançlar elde edilebileceği inancıdır. Yani, “bir ürün 5 dolar kazandırıyorsa, 40 ürünle toplamda 200 dolar kazanç sağlayabilirim” düşüncesi yaygındır. Bu noktada, çok sayıda ürün sahibi olmanın, kişilere “büyük kazanç potansiyeli” hissiyatı verdiği ve bu nedenle de yatırımcıların, elinde ne kadar çok ürün varsa, o kadar yüksek kazanç potansiyeli olduğunu varsaydıkları görülür.
“Düşük Fiyatlı Ürün Daha Hızlı Yükselir” Yanılgısı
Üçüncü önemli psikolojik yanılgı, düşük fiyatlı ürünlerin daha ulaşılabilir ve daha hızlı yükselebileceği inancıdır. Örneğin, 280 dolarlık bir coin ile 6,68 milyar dolar piyasa değeri karşılaştırıldığında, düşük fiyatlı ve düşük piyasa değerine sahip memecoin’lerin, küçük fiyat hareketleriyle bile büyük kazançlar sağlayabileceği düşünülür. Bu nedenle, insanlar, düşük fiyatlı coinlerin yüksek oranlarda artış gösterme olasılıklarının, yüksek fiyatlı coinlere göre daha fazla olduğunu varsayıp, riskleri göze alma eğilimindedirler.
Bol Sıfırlı Coinler ve Risk Algısı
Bir diğer psikolojik faktör ise, bol sıfırlı memecoin’lerin (Shiba Inu, Dogecoin gibi) düşük fiyatlardan başlayıp, yüksek kazançlar getirmesiyle ilgilidir. Bu coinler, yaratıcıları tarafından yüksek kazanç vaatleriyle piyasaya sürüldükçe, yatırımcıların ilgisini çekmeyi başarır. Ayrıca, yüksek fiyatlı ürünlerin, düşük fiyatlı ürünlere kıyasla daha volatil algılandığı da gözlemlenmektedir. Örneğin, AAVE’in %20’lik bir düşüşü 56 dolar değer kaybına yol açarken, UNI’de aynı oran %1,34 seviyesinde değişim gösterir. Bu da, yatırımcıların yüksek fiyatlı coinlerdeki fiyat oynaklığını, düşük fiyatlılara kıyasla daha korkutucu bulmalarına neden olur.
Fiyat ve Piyasa Değeri İlişkisi
Bu bağlamda, piyasa değeri ve fiyat arasındaki ilişki, yatırım kararlarında büyük önem taşır. Örneğin, iki farklı coin düşünelim: X coin, 100 dolar fiyatla ve 20 milyon dolar piyasa değeriyle, Y coin ise 1 dolar fiyatla ve 1 milyar dolar piyasa değeriyle. Her iki coin’in de 2 kat değer kazanması (yani X’in 200 dolar, Y’nin 2 dolar olması) için gereken toplam para girişleri farklıdır: X coin için 20 milyon dolar, Y coin için ise 1 milyar dolar. Bu örnek, fiyat odaklı hesaplamalar yerine, piyasa değeriyle hareket etmenin daha gerçekçi ve sağlıklı olduğunu gösterir.
Sonuç ve Tavsiyeler
Sonuç olarak, yatırımcıların, fiyat odaklı yaklaşımlar yerine, finansal okuryazarlıklarını geliştirmeleri ve piyasa parametrelerini doğru analiz etmeleri büyük önem taşır. Ayrıca, psikolojik manipülasyonlara karşı uyanık olmak ve olayların temel nedenlerini fark etmek, uzun vadeli ve bilinçli yatırımlar yapmak için şarttır. Bilgi ve farkındalık seviyesini artırdıkça, yatırımcıların, piyasalardaki psikolojik oyunların ve bilişsel önyargıların etkisinden kurtulup, daha rasyonel kararlar alabilecekleri açıktır.
Loading...